Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα μειώνει τον κίνδυνο άνοιας

Μία νέα μελέτη ενδέχεται να προσθέτει ένα απροσδόκητο μέσο άμυνας στο οπλοστάσιό μας κατά της επιδημίας του 21^ου αιώνα: Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα.

Η άνοια και ειδικότερα η Αλτσχάιμερ –η επιδημία του 21^ου αιώνα κατά την επιστημονική κοινότητα– είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος, τα αίτια και η προέλευση της οποίας παραμένουν ασαφή: Αν και διερευνάται εδώ και δεκαετίες, δεν έχουμε ακόμη καταλήξει γιατί μερικοί άνθρωποι την εμφανίζουν ενώ άλλοι όχι.

Στο ίδιο πλαίσιο, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα οριστική θεραπεία ή βέβαιος τρόπος πρόληψης της άνοιας, αν και έρευνες υποδηλώνουν ότι η άσκηση και η μεσογειακή διατροφή μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισής της. Ωστόσο, μία νέα μελέτη ενδέχεται να προσθέτει ένα απροσδόκητο μέσο άμυνας στο οπλοστάσιό μας: Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα.

Τι είναι ο έρπητας ζωστήρας

Ο έρπητας ζωστήρας είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς και συνήθως εμφανίζεται στο σώμα ως επώδυνο εξάνθημα που προκαλεί κνησμό ή φουσκάλες. Είναι ενδεικτικό ότι μερικοί άνθρωποι βιώνουν πόνο καύσου στο σημείο του εξανθήματος για μήνες ή και χρόνια μετά την υποχώρηση του. Ο ιός μπορεί επίσης να προκαλέσει πυρετό, ρίγη και στομαχικές διαταραχές, ενώ αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, ενδέχεται να οδηγήσει σε τύφλωση, προβλήματα ακοής, φλεγμονή του εγκεφάλου ή ακόμη και θάνατο.

Το εμβόλιο του έρπητα ζωστήρα προορίζεται για χρήση σε άτομα άνω των 50 ετών και μειώνει δραστικά τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου. Εντούτοις, πώς θα μπορούσε ένα εμβόλιο για μια ιογενή λοίμωξη να μας προστατεύσει από μια σύνθετη νευρολογική διαταραχή όπως η άνοια; Η απάντηση πιθανότατα βρίσκεται στην περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ ιών, φλεγμονής και υγείας του εγκεφάλου.

To φυσικό πείραμα του Στάνφορντ

Η επιστημονική κοινότητα διερευνούσε εδώ και χρόνια τις πιθανές συνδέσεις μεταξύ του ιού του έρπητα και της άνοιας, καθώς υπήρχαν ενδείξεις ότι οι λοιμώξεις που προκαλούνται από σχετικούς νευτρόπους ιούς μπορεί να συμβάλλουν στη νευροεκφύλιση.

Από την άλλη, ενώ ο εμβολιασμός χρησιμοποιείται συνήθως για την πρόληψη λοιμώξεων, όπως προέκυψε από πληθώρα ερευνών, τα εμβόλια –ειδικά εκείνα με ζώντες εξασθενημένους ιούς– ενδέχεται να έχουν ευρύτερες επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό σύστημα, επηρεάζοντας καταστάσεις που δεν σχετίζονται με τη στοχευμένη ασθένεια.

Με αφετηρία το γεγονός ότι το ζωντανό εξασθενημένο εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα διατέθηκε στην Ουαλία καθολικά για έναν χρόνο το 2013, μία ερευνητική ομάδα από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, αποφάσισε να διεξαγάγει ένα φυσικό πείραμα εξετάζοντας το ιατρικό ιστορικό των κατοίκων της περιοχής, ηλικίας γύρω στα 80. Ειδικότερα, συνέκριναν πληροφορίες για όσους γεννήθηκαν μετά τις 2 Σεπτεμβρίου 1933, οπότε και έλαβαν το εμβόλιο, με όσους είχαν πρότερη ημερομηνία γέννησης και ως εκ τούτου δεν μπόρεσαν να το λάβουν.

Αναλύοντας τόσο μεγάλης κλίμακας ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, οι ερευνητές και οι ερευνήτριες ήταν σε θέση να συγκρίνουν τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας μεταξύ αυτών των δύο ομάδων και τα συμπεράσματά τους ήταν συνταρακτικά: Καταπώς διαπίστωσαν, η χορήγηση του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο άνοιας κατά 20%, σε μια επταετή περίοδο παρακολούθησης, ενώ η προστασία ήταν ισχυρότερη στις γυναίκες.

Μια πολλά υποσχόμενη νέα αφετηρία

Στη συνέχεια, η επιστημονική ομάδα διεξήγαγε μια ξεχωριστή ανάλυση προκειμένου να επιβεβαιώσει τα ευρήματά της. Ειδικότερα, εξέτασε δεδομένα πιστοποιητικών θανάτου από την Αγγλία, η οποία εφάρμοσε τον εμβολιασμό κατά του έρπητα ζωστήρα με παρόμοιο τρόπο όπως η Ουαλία. Η δευτερογενής αυτή ανάλυση υποστήριξε τα αρχικά συμπεράσματα του Στάνφορντ, καταδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα στη μείωση των θανάτων που σχετίζονταν με την άνοια.

Παρά τα παραπάνω ενθαρρυντικά ευρήματα, απαιτείται ακόμα περισσότερη έρευνα προτού η ιατρική κοινότητα μπορέσει να προσθέσει το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα στο οπλοστάσιό μας για την πρόληψη της άνοιας. Εντούτοις, δεδομένου ότι τα στατιστικά γύρω από την νόσο είναι αμείλικτα, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε 3 δευτερόλεπτα, κάποιος στον κόσμο αναπτύσσει άνοια, το φυσικό πείραμα του Στάνφορντ αποτελεί ήδη μια πολλά υποσχόμενη αφετηρία για την έρευνα και την ανάπτυξη νέων εργαλείων και στρατηγικών για την αντιμετώπιση της γνωστικής εξασθένησης.