Νόσος Πάρκινσον: Θεραπεία σε ποντίκια, έρχεται η σειρά μας;

Δύο αναδυόμενες θεραπείες από τα εργαστήρια ερευνητών και ερευνητριών στην Αυστραλία και την Κίνα, ίσως μπορέσουν σύντομα να αλλάξουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν σήμερα με την νόσο Πάρκινσον.

Τρέμουλο στα χέρια, βραδύτητα στις κινήσεις, δυσκαμψία των μυών και αστάθεια. Αυτά είναι τα πιο συχνά κινητικά συμπτώματα της νόσου Πάρκινσον. Και παρόλο που μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, με τον ένα ή με τον άλλη τρόπο ή νόσος σήμερα επηρεάζει τη ζωή περισσοτέρων από 11,77 εκατομμύρια ανθρώπων.

Πρόκειται για τη δεύτερη πιο συχνή νευρολογική πάθηση μετά την άνοια, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το 2050 τα κρούσματα θα διπλασιαστούν, προσεγγίζοντας τους 25 εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως. Και σαν να μην έφτανε αυτό, δεν υπάρχει θεραπεία για την Πάρκινσον, καθώς επί του παρόντος η αντιμετώπισή της επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Ωστόσο, δύο ανεξάρτητες και διαφορετικές, αλλά εξίσου πρωτοποριακές, μελέτες, που είδαν το φως της δημοσιότητας μέσα στο 2025, ενδέχεται να ανοίγουν το δρόμο για νέες θεραπείες.

Μία αναδυόμενη θεραπεία από την Αυστραλία

Η Πάρκινσον είναι μια εκφυλιστική νευρολογική διαταραχή, η οποία εκδηλώνεται διότι τα κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη στον εγκέφαλο πεθαίνουν, οδηγώντας στα συμπτώματα που περιγράψαμε προηγουμένως. Μια ερευνητική ομάδα από το Κέντρο Εγκεφάλου και Νου του πανεπιστημίου του Σύδνεϋ της Αυστραλίας έχει αφιερώσει περισσότερο από μια δεκαετία μελετώντας τους εν λόγω βιολογικούς μηχανισμούς.

Το 2017, οι ερευνητές και οι ερευνήτριες του Κέντρου, εντόπισαν για πρώτη φορά στους εγκεφάλους ασθενών που είχαν διαγνωστεί με Πάρκινσον τη μη φυσιολογική παρουσία μιας μορφής πρωτεΐνης, της SOD1. Σε κανονικές συνθήκες, η εν λόγω πρωτεΐνη δρα προστατευτικά στον εγκέφαλο, ωστόσο, για όσους πάσχουν από τη νόσο του Πάρκινσον καθίσταται προβληματική, καθώς η συσσώρευσή της προκαλεί βλάβη στα εγκεφαλικά κύτταρα.

Με αφετηρία τα ευρήματα του 2017, η ίδια ομάδα διερεύνησε τη στόχευση της «ελαττωματικής» πρωτεΐνης SOD1 με μια συγκεκριμένη θεραπεία. Όπως προέκυψε από τη νέα έρευνά¹ τους, έτσι βελτιώθηκε σημαντικά η κινητική λειτουργία σε ποντίκια που είχαν εκτραφεί ώστε να παρουσιάζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της Πάρκινσον.

Τα αποτελέσματα αυτά ξεπέρασαν τις προσδοκίες της έρευνας, καταπώς δήλωσε η επικεφαλής καθηγήτρια Kay Double. Πλέον, η ερευνητική ομάδα επικεντρώνεται στον εντοπισμό της βέλτιστης προσέγγισης για τη στόχευση της SOD1 σε κλινικές δοκιμές με ανθρώπους, με στόχο την ανακάλυψη μιας νέας θεραπείας που θα μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον.

Νανοεπιστήμη και Τεχνολογία από την Κίνα

Μία επιστημονική ομάδα από την Κίνα, αναζήτησε τη θεραπεία μέσω μία άλλης οδού: Εμφύτευσε στα ποντίκια στα οποία δοκιμάστηκε μία τεχνολογία που ονομάζεται φωτοθερμικό σύστημα βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης (deep brain stimulation - DBS) με τη μορφή νανοσωματιδίων.

Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση ή DBS ήδη χρησιμοποιείται για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον που είναι ανθεκτικά στη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, οι τρέχουσες θεραπείες DBS επικεντρώνονται στην ενίσχυση της σηματοδότησης και της παραγωγής ντοπαμίνης μέσω της μόνιμης χειρουργικής εμφύτευσης μίας συσκευής κάτω από το δέρμα του θώρακα, η οποία συνδέεται με ηλεκτρόδια στον εγκέφαλο. Η εν λόγω τεχνική αυξάνει τα επίπεδα ντοπαμίνης και μειώνει τα κινητικά συμπτώματα της Πάρκινσον, αλλά δεν αποκαθιστά τους εκφυλισμένους νευρώνες ώστε να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου.

Η νέα θεραπεία με νανοσωματίδια που δοκιμάστηκε στο Πεκίνο, είναι πολύ λιγότερο επεμβατική σε σχέση με τα υπάρχοντα συστήματα DBS, καθώς εξαλείφει την ανάγκη χειρουργικής εμφύτευσης ηλεκτροδίων. Η «ένεση» νανοσωματιδίων απευθείας στον εγκέφαλο που επιχείρησε η κινεζική ερευνητική ομάδα, όχι μόνο ανέστρεψε την εκφύλιση των νευρώνων, αλλά και αύξησε τα επίπεδα ντοπαμίνης των συμπαθών τρωκτικών που ανέλαβαν να υπομείνουν και αυτό το πείραμα, πριν τη δοκιμή σε ανθρώπους.

Όπως σημειώνεται στη μελέτη², οκτώ εβδομάδες μετά την έγχυση των νανοσωματιδίων, κανένα από τα ποντίκια δεν παρουσίασε τοξικότητα. Τα νανοσωματίδια παρέμειναν σταθερά στο σημείο έγχυσης – χωρίς να μεταναστεύσουν στην καρδιά, το ήπαρ, τον σπλήνα, τον πνεύμονα ή τους νεφρούς ή να εντοπιστούν στο αίμα, τα ούρα ή τα κόπρανα των τρωκτικών.

Σύμφωνα με την επικεφαλής ερευνήτρια Chunying Chen από το Εθνικό Κέντρο Νανοεπιστήμης και Τεχνολογίας της Κίνας, έχοντας δοκιμαστεί μόνο σε ποντίκια και κυτταρικά μοντέλα στο εργαστήριο υπό περιορισμένες συνθήκες, η μέθοδος δεν θα εφαρμοστεί σύντομα σε ανθρώπους. Ωστόσο, καταπώς σημειώνει, αυτή η μελέτη ανοίγει το δρόμο για μελλοντικές έρευνες στο πεδίο της βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης χωρίς την ανάγκη για πρόσθετη εμφύτευση αγωγών.

¹Copper supplementation mitigates Parkinson-like wild-type SOD1 pathology and nigrostriatal degeneration in a novel mouse model.

²A nanoparticle-based wireless deep brain stimulation system that reverses Parkinson’s disease