Μπορούν τα βλαστοκύτταρα να νικήσουν τον διαβήτη;

Μια γυναίκα που έπασχε από διαβήτη Τύπου 1 μπορεί πλέον να απολαμβάνει μια πιο «γλυκιά» ζωή χωρίς ενέσεις, χάρη σε μία πρωτοποριακή επέμβαση μεταμόσχευσης δικών της, επαναπρογραμματισμένων κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη.

Τα βλαστοκύτταρα προβάλλουν όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια ως μία ιδιαίτερα καινοτόμα και ελπιδοφόρα θεραπεία για διάφορες ασθένειες, καθώς η μοναδική τους ιδιότητα να επιδιορθώνουν ή να αντικαθιστούν κατεστραμμένα κύτταρα τα έχει τοποθετήσει στο επίκεντρο της αναγεννητικής ιατρικής.

Ήδη χρησιμοποιούνται με επιτυχία για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ορισμένων ασθενειών του αίματος και του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ πληθώρα εξελισσόμενων ερευνών καταδεικνύει ότι ίσως είναι σύντομα σε θέση να «αναμετρηθούν» με ανίατες ασθένειες, όπου οι θεραπευτικές προσεγγίσεις επικεντρώνονται, μέχρι σήμερα, στη διαχείριση της νόσου και όχι στη θεραπεία της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο διαβήτης Τύπου 1.

Μία ασθένεια που αφαιρεί πολλά χρόνια υγιούς ζωής

Ο διαβήτης είναι μια χρόνια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του σώματος να παράγει ή να χρησιμοποιεί επαρκώς την ινσουλίνη, την ορμόνη που απαιτείται για τη μετατροπή της τροφής που καταναλώνουμε σε ενέργεια.

Η επιστημονική κοινότητα διακρίνει τρεις κύριες ταξινομήσεις της νόσου: Ο διαβήτης Τύπου 1 αποτελεί μια αυτοάνοση διαταραχή. Ο Τύπου 2 συνδέεται με γενετικούς καθώς και άλλους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, ενώ υπάρχει και ο διαβήτης κύησης, ο οποίος δύναται να εκδηλωθεί σε εγκύους.

Σε αντίθεση με τον διαβήτη Τύπου 2, ο οποίος αναπτύσσεται κατά κανόνα στην ενήλικη ζωή, ο διαβήτης Τύπου 1 συχνά αναφέρεται και ως νεανικός διαβήτης, διότι συνήθως εκδηλώνεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία, αφαιρώντας πολύτιμο χρόνο υγειούς ζωής από τους ασθενείς.

Είναι ενδεικτικό ότι από τα 9,5 εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν σήμερα με διαβήτη Τύπου 1 σε όλο τον κόσμο, «χάνονται» κατά μέσο όρο 34 χρόνια υγιούς ζωής ανά άτομο! Ειδικότερα στην Ελλάδα, οι ασθενείς εκτιμάται ότι ανέρχονται σε 24.000, από τους οποίους «αφαιρούνται» κατά μέσο όρο 25 χρόνια υγιούς ζωής.

Καθώς λοιπόν η αναζήτηση νέων θεραπευτικών επιλογών διαγράφεται επιβεβλημένη, τα βλαστοκύτταρα αναδύθηκαν πρόσφατα ως μια πολλά υποσχόμενη λύση.

Επαναπρογραμματίζοντας τα βλαστοκύτταρα

Όπως ανακοίνωσε μία επιστημονική ομάδα από την Κίνα, πριν από λίγο καιρό πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η πρώτη μεταμόσχευση κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη σε μια 25χρονη γυναίκα με διαβήτη Τύπου 1. Η εν λόγω θεραπεία βασίστηκε σε επαναπρογραμματισμένα βλαστοκύτταρα από το πάγκρεας της ασθενούς.

Ειδικότερα, σε αυτή την πρωτοποριακή κλινική δοκιμή, ο Deng Hongkui, κυτταρικός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, και η ομάδα του, πήραν κύτταρα από το πάγκρεας της ασθενούς και τα επαναπρογραμμάτισαν, δηλαδή τα επανάφεραν σε μία πολυδύναμη κατάσταση, ώστε να μπορούν να εξελιχθούν σε οποιοδήποτε τύπο κυττάρου.

Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν αυτά τα χημικά επαναπρογραμματισμένα βλαστοκύτταρα προκειμένου να δημιουργήσουν τρισδιάστατες συστάδες (ή νησίδες) κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη. Η ασφάλεια της πειραματικής θεραπείας ελέγχθηκε αρχικά σε ζώα και τον Ιούνιο του 2023, σε μία επέμβαση που διήρκεσε λιγότερο από 30 λεπτά, η ομάδα μεταμόσχευσε περίπου 1,5 εκατομμύρια νησίδες στους κοιλιακούς μύες της 25χρονης.

Γλυκιά ζωή

Σε λιγότερους από τρεις μήνες μετά τη μεταμόσχευση, άρχισε να παράγει τη δική της ινσουλίνη, ενώ για περισσότερο από έναν χρόνο μετά απ’ αυτή, δεν έχει χρειαστεί ενέσεις. Είναι ενδεικτικό ότι η ασθενής μπορεί πλέον να απολαμβάνει με ασφάλεια γλυκά με ζάχαρη ή την αγαπημένη της παραδοσιακή χοτ ποτ σούπα, τροφές που μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευμένες για εκείνη.

Αυτή η πρωτοποριακή διαδικασία, σηματοδοτεί μία επαναστατική εξέλιξη για τη θεραπεία του διαβήτη, καθώς η χειρουργική επέμβαση έχει αντιστρέψει πλήρως τη νόσο. Η γυναίκα δε χρειάζεται επί του παρόντος καθημερινές δόσεις ινσουλίνης και η ζωή της έχει αλλάξει σημαντικά προς το καλύτερο.

Ωστόσο, καταπώς επισημαίνει η επιστημονική ομάδα, η ασθενής θα συνεχίσει να παρακολουθείται και να υποβάλλεται σε εξετάσεις, ενώ θα χρειαστούν έως και πέντε χρόνια συνεχούς παραγωγής ινσουλίνης για να θεωρηθεί πλήρως θεραπευμένη.

Σε κάθε περίπτωση, τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα είναι πολλά υποσχόμενα: Ερευνητές και ερευνήτριες σε όλο τον κόσμο, αισιοδοξούν ότι, με περαιτέρω δοκιμές, η θεραπεία με βλαστοκύτταρα μπορεί σύντομα να γίνει μια βιώσιμη επιλογή για εκατομμύρια ανθρώπους που πάσχουν από διαβήτη Τύπου 1, δείχνοντας παράλληλα τον δρόμο και για τη χρήση της σε ασθενείς με διαβήτη Τύπου 2.