Λειψυδρία: Μπορεί να μας σώσει το ΙοΤ και η τεχνολογία;

Η μείωση των υδάτινων πόρων επηρεάζει άμεσα σχεδόν το 20% του ανθρώπινου πληθυσμού, ωστόσο, χάρη στην τεχνολογία και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, ίσως έχουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε αυτή την ανησυχητική τάση, προκειμένου ο κόσμος μας να παραμείνει βιώσιμος για ανθρώπους, ζώα και φυτά.

Συχνά περιγράφουμε τη Γη, το σπίτι μας, ως μπλε ή γαλάζιο πλανήτη, διότι το νερό καλύπτει το 71% της επιφάνειάς της. Από τους ωκεανούς ξεκίνησε η ζωή πριν από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια και χάρη στο νερό υπάρχουν σήμερα εκατομμύρια είδη ζωής πάνω στη Γη, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.

Στο πλαίσιο αυτό, το ποσοστό 71% μοιάζει μάλλον καθησυχαστικό: Το θεμελιώδες αυτό συστατικό για τη ζωή αφθονεί στον κόσμο μας! Δεν θα μας λείψει, ακόμη κι αν το σπαταλάμε σε πισίνες δίπλα από τη θάλασσα, σπασμένους αγωγούς, για το πότισμα αγροκαλλιεργειών μετά από βροχή ή την παραγωγή «πλαστικών» ρούχων και αγαθών που θα πεταχτούν μετά από ελάχιστη χρήση.

Εντούτοις, καταπώς φαίνεται, όσοι και όσες το πιστεύουν αυτό βρίσκονται πραγματικά «στον κόσμο τους»: Η μείωση των υδάτινων πόρων είναι σήμερα ένα υπαρκτό πρόβλημα, καθώς οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας. Οι ανάγκες της χώρας μας για νερό υπερδιπλασιάστηκαν τα τελευταία είκοσι χρόνια (+139% το 2001-2022). Εντοπίζονται μεγάλες απώλειες, της τάξης του 50%, από τα δίκτυα διανομής, ενώ δαπανούμε τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η κλιματική αλλαγή είναι σε εξέλιξη, οι βροχοπτώσεις είναι αραιότερες, ενώ συχνά, όταν εκδηλώνονται, είναι τόσο ραγδαίες που τα εδάφη δεν μπορούν να τις συγκρατήσουν με αποτέλεσμα να σημειώνονται καταστροφικά πλημμυρικά φαινόμενα.

«Στον κόσμο μας» για ένα παγκόσμια ζήτημα

Από την άλλη, η λειψυδρία δεν είναι μόνο ελληνικό ζήτημα. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που επηρεάζει πολλές περιοχές του πλανήτη.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η μείωση των υδάτινων πόρων ήδη επηρεάζει άμεσα σχεδόν το 20% του ανθρώπινου πληθυσμού, ενώ μέχρι το 2040, περίπου 1 στα 4 παιδιά παγκοσμίως θα ζει σε περιοχές με εξαιρετικά υψηλή έλλειψη νερού – και όχι μόνο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Για το 2050, οι προβλέψεις θέλουν το ήμισυ του παγκόσμιου αστικού πληθυσμού να ζει σε περιοχές με λειψυδρία.

Γι’ αυτό, ήδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει ένα σχέδιο βάσει του οποίου θα ζητά από τα κράτη-μέλη να μειώσουν την κατανάλωση νερού κατά τουλάχιστον 10% μέχρι το 2030. Διότι το γλυκό νερό, το πολύτιμο αγαθό που πίνουμε, πλενόμαστε, μαγειρεύουμε το φαγητό μας και καλλιεργούμε την τροφή μας, αν και αποτελεί ανανεώσιμο πόρο, είναι εξαιρετικά σπάνιο. Από το 71% του υδάτινου αποθέματος του μπλε πλανήτη, μόνο το 3% είναι γλυκό, ενώ τα δύο τρίτα αυτού βρίσκεται σε παγετώνες.

Όσο μας μένει, δαπανάται με αυξανόμενους ρυθμούς: Η άνοδος του πληθυσμού, η αστικοποίηση, η εντατικοποίηση της βιομηχανίας και η κλιματική αλλαγή, επηρεάζουν όλο και περισσότερο τη διαθέσιμη ποσότητα νερού, οδηγώντας σε μακροχρόνιες περιόδους έλλειψης.

Ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι λόγοι που δημιουργούν συνθήκες λειψυδρίας. Η κατάρρευση των υποδομών και των συστημάτων διανομής, τα υπερφορτωμένα συστήματα ύδρευσης και η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι επίσης παράγοντες κατασπατάλησης ενός από τα πολυτιμότερα αγαθά της ζωής.

Για πόσο λοιπόν ακόμη η ανθρωπότητα θα βρίσκεται «στον κόσμο της»; Πλέον, χάρη στην τεχνολογία και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων, ίσως έχουμε τη δυνατότητα να βελτιώσουμε αυτή την ανησυχητική εικόνα, προκειμένου ο κόσμος μας να παραμείνει βιώσιμος για ανθρώπους, ζώα και φυτά.

ΙοΤ σώσε μας!

Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε δεν αφορά μόνο την έλλειψη νερού, αλλά σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε του διαθέσιμους πόρους μας. Στο πλαίσιο αυτό, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT) ίσως έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει τη διαχείριση του νερού κάνοντας κάθε πολύτιμη σταγόνα να μετράει.

Τα έξυπνα συστήματα παρακολούθησης και διαχείρισης νερού, βασίζονται στον συνδυασμό αισθητήρων, τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης και λογισμικών ανάλυσης μεγάλων δεδομένων και μπορούν να παρέχουν στις υπηρεσίες ύδρευσης, σε όσους και όσες δραστηριοποιούνται στη γεωργία αλλά και σε μεγάλες εταιρείες, τη δυνατότητα να μετρούν, να παρακολουθούν και να ελέγχουν τα δίκτυα διανομής νερού, καθώς και την ποιότητά του. Να προσαρμόζουν τη ροή ανάλογα με τις ανάγκες, να παράγουν λιγότερα απόβλητα, να ανακυκλώνουν όταν είναι εφικτό το νερό, μετριάζοντας την κατανάλωση μέσω της ορθότερης διαχείρισης.

Παραδείγματος χάρη η Βαρκελώνη. Η πρωτεύουσα της Καταλονίας είναι μία από τις μεγαλύτερες πόλεις του ευρωπαϊκού νότου που αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας. Χρησιμοποιώντας αισθητήρες και πληροφορίες από μετεωρολογικούς σταθμούς και ένα σύστημα τηλεδιαχείρισης ποτίσματος, η τοπική Εταιρεία Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως κατάφερε να μειώσει την κατανάλωση νερού σε πάρκα και δημόσιους χώρους κατά 25%.

Παράλληλα, το ΙοΤ παρέχει τη δυνατότητα σε εταιρείες κοινής ωφέλειας και μεγάλες επιχειρήσεις, να ενσωματώνουν έξυπνους αισθητήρες στα δίκτυα σωληνώσεών τους, οι οποίοι εντοπίζουν το προειδοποιητικό σφύριγμα μιας διαρροής ή ανιχνεύουν απότομες εναλλαγές στην κίνηση νερού. Τα δεδομένα αυτά μεταδίδονται άμεσα μέσω ασύρματων δικτύων σε ένα κεντρικό σύστημα. Οι αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης αναλύουν στη συνέχεια αυτές τις ροές πληροφοριών, εντοπίζοντας την ακριβή θέση μιας διαρροής με απίστευτη ακρίβεια – συχνά πριν καν γίνει ορατή στην επιφάνεια.

Αυτή η προληπτική προσέγγιση επιτρέπει στα συνεργεία συντήρησης να διορθώνουν τα προβλήματα πιο γρήγορα, αποτρέποντας την απώλεια τεράστιων ποσοτήτων νερού και εξοικονομώντας σημαντικούς πόρους.

Το Διαδίκτυο του Χωραφιού

Με ποσοστό άντλησης 70%, η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής γλυκού νερού παγκοσμίως. Χάρη στις νέες τεχνολογίες, οι καλλιέργειες μπορούν πλέον να ενσωματώνουν αισθητήρες IoT απευθείας στο έδαφος. Αυτές οι μικροσκοπικές συσκευές παρακολουθούν συνεχώς παραμέτρους όπως τα επίπεδα υγρασίας και τη θερμοκρασία, ενώ τα δεδομένα αναλύονται σε πραγματικό χρόνο και τροφοδοτούν τα έξυπνα συστήματα άρδευσης.

Έτσι, αντί να ποτίζουν ομοιόμορφα ολόκληρο το χωράφι, τα συστήματα ακριβείας που ελέγχονται από το IoT παρέχουν την κατάλληλη ποσότητα νερού ακριβώς όταν και όπου χρειάζεται. Η έξυπνη παροχή νερού μειώνει δραματικά τα απόβλητα, βελτιστοποιεί τις αποδόσεις των καλλιεργειών και διασφαλίζει πιο βιώσιμες γεωργικές πρακτικές.

Έξυπνα σπίτια, έξυπνοι καταναλωτές για ένα βιώσιμο μέλλον

Η εμβέλεια του IoT στη διαχείριση του νερού εκτείνεται πέρα από τις εταιρείες κοινής ωφέλειας για την ύδρευση και την αποχέτευση ή την γεωργία. Μπορεί να μας βοηθήσει να περιορίσουμε την κατασπατάληση του νερού, ακόμη και στα σπίτια μας.

Παραδείγματος χάρη, τα έξυπνα πλυντήρια πιάτων και ρούχων προσαρμόζουν αυτόματα τη χρήση νερού ανάλογα με το μέγεθος της πλύσης ή το πόσο βρώμικα είναι τα σκεύη. Οι έξυπνες κεφαλές ντους ή βρύσες μπορούν να παρέχουν ανατροφοδότηση σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την κατανάλωση νερού, ωθώντας μας σε πιο συνειδητές συνήθειες. Τα έξυπνα συστήματα ποτίσματος φροντίζουν τους κήπους και τα μικρά μποστάνια ανάλογα με τις ανάγκες τους σε νερό.

Καταπώς φαίνεται, η αντιμετώπιση της λειψυδρίας θα μας απασχολήσει έντονα στο προσεχές μέλλον. Καθώς η εύρεση νέων πηγών γλυκού νερού δεν αποτελεί ρεαλιστικό σενάριο, η ορθή διαχείριση αυτών που έχουμε ίσως είναι μονόδρομος. Κάνοντας τις υποδομές ύδρευσης, τις γεωργικές πρακτικές, ακόμη και τις καθημερινές μας συνήθειες πιο έξυπνες, το IoT θα μπορούσε να αναδειχτεί ένας ισχυρός σύμμαχος, ώστε ο κόσμος μας να παραμείνει βιώσιμος για ανθρώπους, ζώα και φυτά.