Τα τελευταία χρόνια, σε όλη την υφήλιο, οι δασικές πυρκαγιές αυξάνονται από πλευράς συχνότητας, σοβαρότητας και διάρκειας. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι σημαντικό ρόλο σε αυτό έχει διαδραματίσει η κλιματική αλλαγή και οι κυβερνήσεις επιστρατεύουν την τεχνολογία για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.
Οι τρομακτικές εικόνες από τις φωτιές που έκαιγαν για πολλές ημέρες στην Πάρνηθα, στη Ρόδο, στο Δάσος της Δαδιάς και σε άλλα πράσινα σημεία της χώρας μας, καθώς και οι θλιβερές συνέπειές τους, σημάδεψαν το καλοκαίρι του 2023. Και σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, δυστυχώς, δεν περιορίστηκαν μόνο επί ελληνικού εδάφους.
Free to use from Pexels
Το καλοκαίρι του 2023, στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης έγινε στάχτη μία έκταση ίση με δύο φορές το μέγεθος του Λουξεμβούργου! Τι κάνει λοιπόν η ΕΕ για την κλιματική αλλαγή; Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: Ανοίγει το δρόμο για ένα βιώσιμο μέλλον».
Εκτιμάται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι φωτιές κατέκαψαν μια έκταση περίπου διπλάσια από το Λουξεμβούργο, ενώ και σε παγκόσμια κλίμακα, το 2023 σημαδεύτηκε από άνευ προηγουμένου δασικές πυρκαγιές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Καναδάς, όπου η καμένη γη της περσινής χρονιάς εκτιμάται ότι ανέρχεται σε πάνω από 18 εκατομμύρια εκτάρια. Δηλαδή μία έκταση ίση με δύο φορές το μέγεθος της Πορτογαλίας!
Σε όλη την υφήλιο, οι δασικές πυρκαγιές είναι περισσότερες, συχνότερες και σφοδρότερες και σύμφωνα με τους ειδικούς, γι’ αυτό ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό και η κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το 70% των πυρκαγιών οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, είτε πρόκειται για αμέλεια, είτε για εμπρησμό. Επιπρόσθετα, οι πολλαπλές συνέπειες της αλληλεπίδρασής του ανθρώπου με το περιβάλλον αποτελούν μακροπρόθεσμες εστίες «πυροδότησης». Μεταξύ αυτών, η υποβάθμιση του οικοσυστήματος, η αποψίλωση των δασών, μη ενδεδειγμένες γεωργικές και δασικές πρακτικές και η εγκατάλειψη της υπαίθρου.
Το 70% των πυρκαγιών οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, είτε εξ΄ αμελείας είτε λόγω εμπρησμού.
Σαν μην έφταναν όλα αυτά, η κλιματική κρίση ήρθε να δώσει το καθοριστικό χτύπημα στα δάση μας: Καθώς επιτείνει όλες τις παραπάνω συνέπειες, επηρεάζει δραματικά την εμφάνιση, τη διάρκεια και την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες εντείνουν τις περιόδους καύσωνα και ξηρασίας. Η ανομβρία και η πρώιμη τήξη του χιονιού παρατείνουν την ξηρότητα του εδάφους για μεγαλύτερες περιόδους. Ακραία καιρικά φαινόμενα, οδηγούν στην αποσάθρωση εδαφών και μετατρέπουν τα δάση σε πυριτιδαποθήκες.
Παρόλ’ αυτά, υπό κανονικές συνθήκες, οι πυρκαγιές έχουν περιορισμένη επίδραση στις παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα, καθώς τα αέρια που εκλύουν απορροφώνται από την αναγέννηση της βλάστησης. Εντούτοις, καθώς οι δασικές πυρκαγιές γίνονται ολοένα και πιο ακραίες, οι επιστήμονες παρατηρούν πλέον μια καθαρή μεταφορά διοξειδίου του άνθρακα από τη βλάστηση και το έδαφος στην ατμόσφαιρα. Και κάπως έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος ανατροφοδότησης μεταξύ κλιματικής αλλαγής και ακραίων δασικών πυρκαγιών.
Ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες και η κλιματική αλλαγή επηρεάζουν τις πυρκαγιές, οι πυρκαγιές με τη σειρά τους επηρεάζουν το κλιματικό σύστημα απελευθερώνοντας τον άνθρακα που είναι αποθηκευμένος στη βλάστηση και το έδαφος, πίσω στην ατμόσφαιρα.
Infographic: OECD (2023) Taming Wildfires in the Context of Climate Change
Ως απάντηση στην αυξανόμενη εμφάνιση ακραίων δασικών πυρκαγιών, οι κυβερνήσεις αγωνίζονται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να βελτιώσουν τις πρακτικές διαχείρισής τους. Στο πλαίσιο αυτό, αν και οι παραδοσιακοί τρόποι πυρόσβεσης παραμένουν σταθερά στο οπλοστάσιό μας, νέες λύσεις επικεντρώνονται στην αυξημένη ετοιμότητα και ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Καινοτόμες τεχνολογίες, όπως δορυφόροι, drones και ρομπότ, χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο για την ανίχνευση, τον περιορισμό και την κατάσβεση πυρκαγιών.
Παραδείγματος χάρη, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για τις δασικές πυρκαγιές (European Forest Fire Information System – EFFIS), ή το αντίστοιχο της Αυστραλίας (Hotspots Digital Earth Australia). Τα εν λόγω διαδικτυακά συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών, παρέχουν πληροφορίες σχεδόν σε πραγματικό χρόνο για τη δραστηριότητα των πυρκαγιών επί των εδαφών που εξετάζουν.
Photo credit: Free to use from Pexels
Αν και οι παραδοσιακοί τρόποι πυρόσβεσης παραμένουν σταθερά στο οπλοστάσιό μας, καινοτόμες τεχνολογίες χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο για την ανίχνευση, τον περιορισμό και την κατάσβεση πυρκαγιών. Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο «Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών».
Από την άλλη, πολλές χώρες, έχουν εγκαινιάσει συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και εκκένωσης. Ένα σύστημα αισθητήρων ενημερώνει την Ελβετία για τα επίπεδα υγρασίας συγκεκριμένων περιοχών, ενώ η Ελλάδα και η Πορτογαλία, εισήγαγαν συστήματα ενημέρωσης ντόπιων και επισκεπτών μέσω γραπτών μηνυμάτων. Παράλληλα, πληθώρα χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, εξετάζουν την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική όραση και τα αυτόνομα συστήματα για τη δημιουργία μίας πρώτης γραμμής πρόληψης και άμυνας από τις πυρκαγιές.
Η Δασική Υπηρεσία των ΗΠΑ χρησιμοποιεί ήδη μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα για την παρακολούθηση δασικών πυρκαγιών, ενώ οι Ρουμάνοι πυροσβέστες που συνέδραμαν το καλοκαίρι του 2021 τις ελληνικές αρχές, ξεχώρισαν τόσο για την επιχειρησιακή τους επάρκεια, όσο και για τα μέσα που χρησιμοποιούσαν: Από drones για τη χαρτογράφηση δασικών δρόμων μέχρι ενδοεπικοινωνίες τελευταίας τεχνολογίας.
Θα μπορέσουν οι νέες τεχνολογίες να κάνουν τη διαφορά στον περιορισμό και την κατάσβεση των πυρκαγιών; Καθώς, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, ο Μάιος του 2024 ήταν ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ και ο δωδέκατος συνεχόμενος θερμότερος μήνας, είναι επιτακτική η ανάγκη πολίτες και κυβερνήσεις να αναλάβουν δράση, με έναν στόχο: Να καταφέρουμε σύντομα να «σπάσουμε» τον φαύλο κύκλο ανατροφοδότησης μεταξύ κλιματικής αλλαγής και ακραίων δασικών πυρκαγιών.
Το Pencil On The Moon είναι μια πρωτοβουλία με την υποστήριξη της Generali, η οποία παρακολουθεί στενά όλες τις νέες τάσεις, προκειμένου να συνεχίσει να εξελίσσεται και να προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες.
Οι πιο προηγμένες επιστημονικές έρευνες, οι πιο εξελιγμένες τεχνολογίες αλλά και οι πιο καινοτόμες εφευρέσεις εξετάζονται προσεκτικά υπό το πρίσμα της εφαρμογής τους στα πεδία της καθημερινότητας με βάσικη αρχή ότι ο άνθρωπος είναι πάντα πάνω από την τεχνολογία.
Αυτή είναι η πηγή από την οποία αντλούμε μελάνι για τις πένες αυτού του blog με έναν κοινό στόχο:
Να γνωρίσουμε, κατανοήσουμε και στο τέλος να αξιοποίησουμε τις νέες τεχνολογίες προς όφελος του ανθρώπου.
Η Generali στηρίζει έμπρακτα αυτή την πρωτοβουλία πιστή στη δεσμεύσή της:
«Να στηρίζει τους ανθρώπους για να δημιουργούν ένα ασφαλέστερο μέλλον για τις ζωές και τα όνειρά τους»
…Αλλά και ανοιχτή στη σκέψη ότι πολλές φορές αρκεί ένα μολύβι για να γράφουμε στο φεγγάρι.
