Καύσωνας: Γιατί είναι επικίνδυνος και πώς επηρεάζει τον οργανισμό

Λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι καύσωνες έχουν γίνει πιο συχνοί και έντονοι, ενώ διαρκούν περισσότερο από ποτέ με επικίνδυνες συνέπειες.

Ποιος θυμάται τον Ιούλιο του 1987; Τότε που η Αθήνα αντιμετώπισε έναν παρατεταμένο καύσωνα που εκτιμάται ότι στοίχισε τη ζωή σε τουλάχιστον 1.300 ανθρώπους. Πιο πρόσφατα, το καλοκαίρι του 2021, οι υψηλές θερμοκρασίες ξεκίνησαν από τον Ιούνιο και κορυφώθηκαν στον μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνα –και έναν από τους πιο ισχυρούς– που έχει εκδηλωθεί ποτέ στη χώρα μεταξύ 26 Ιουλίου-10 Αυγούστου.

Λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι καύσωνες έχουν γίνει παγκοσμίως πιο συχνοί και έντονοι, ενώ διαρκούν περισσότερο από ποτέ με επικίνδυνες συνέπειες για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Είναι ενδεικτικό, σύμφωνα με νέα μελέτη Ελλήνων ερευνητών, το γεγονός ότι η χώρα μας αντιμετώπισε κατά μέσο όρο 0,7 καύσωνες ετησίως από το 1950 έως το 2020, μία μέση τιμή που αυξήθηκε δραματικά σε 1,1 καύσωνα ανά έτος από το 1990 έως το 2020.

Τι είναι ο καύσωνας και πώς μπορεί να μας επηρεάσει;

Ο καύσωνας είναι μία παρατεταμένη περίοδος με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες για μια ορισμένη περιοχή. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, εκδηλώνεται καύσωνας όταν η μέγιστη θερμοκρασία αγγίζει ή ξεπερνάει τους 39°C, ενώ η ελάχιστη διατηρείται πάνω από 26°C για τουλάχιστον τρεις μέρες. Σε άλλες περιοχές του πλανήτη, το όριο είναι διαφορετικό ανάλογα με τον μέσο όρο θερμοκρασίας της εκάστοτε περιοχής.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ανθρώπινο σώμα ανταποκρίνεται στις υψηλές θερμοκρασίες, κυρίως, με δύο τρόπους: Αφενός τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα, και αφετέρου την παραγωγή ιδρώτα.

Η αυξημένη ροή αίματος προς το δέρμα επιτρέπει την εκροή περισσότερης θερμότητας προς το περιβάλλον. Από την άλλη, ο ιδρώτας βοηθάει το σώμα να δροσιστεί καθώς εξατμίζεται από το δέρμα. Αμφότερες οι διαδικασίες, συμβάλλουν στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος μεταξύ 36°C και 37°C: Πρόκειται για την επιθυμητή θερμοκρασία, προκειμένου να λειτουργούν κανονικά οι μεταβολικές λειτουργίες του οργανισμού.

Ο αρνητικός αντίκτυπος για τον οργανισμό

Εντούτοις, η ανταπόκριση του οργανισμού σε ακραίες θερμοκρασίες μπορεί να έχει και αρνητικό αντίκτυπο. Η διαστολή των αιμοφόρων αγγείων έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, η οποία κάνει την καρδιά να εργάζεται εντατικότερα προκειμένου να κυκλοφορήσει το αίμα. Για άτομα με προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις, το γεγονός αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή.

Παράλληλα, η υπερβολική εφίδρωση συντελεί στην απώλεια νατρίου (αλατιού) από το σώμα. Σε ακραίες περιπτώσεις, το χαμηλό επίπεδο νατρίου στο αίμα μπορεί να προκαλέσει ναυτία και πονοκεφάλους.

Όπως έχει προκύψει από έρευνα, σε περιόδους καύσωνα οι άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο είναι οι ηλικιωμένοι, όσοι βρίσκονται σε απομόνωση, πάσχουν από καρδιακά νοσήματα και δεν έχουν πρόσβαση σε κλιματισμό. Τα νεογνά και τα βρέφη είναι επίσης ιδιαίτερα ευάλωτα στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.

5 βασικά tips για να παραμείνετε ασφαλείς & και δροσεροί σε ένα κύμα καύσωνα

• Πίνετε πολλά υγρά και φροντίστε ώστε η διατροφή σας να αποτελείται από ελαφριά και μικρά γεύματα, με έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά. Περιορίστε τα λιπαρά. Αν ιδρώνετε πολύ, προσθέστε αλάτι στο φαγητό σας.
• Μείνετε σε δροσερούς, σκιερούς χώρους. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, κλείστε τις κουρτίνες στα δωμάτια που «χτυπά» ο ήλιος.
• Αποφύγετε τις μετακινήσεις.
• Εάν πρέπει να βγείτε, φορέστε αντηλιακό για να προστατέψετε το δέρμα σας από την υπεριώδη ακτινοβολία και φορέστε άνετα ρούχα για να παραμείνετε δροσεροί.
• Αποφύγετε τη σωματική άσκηση σε εξωτερικούς χώρους κατά τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας.

Εάν είστε καρδιοπαθής, συμβουλευτείτε το γιατρό σας καθώς και τις οδηγίες προστασίας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.

Πάνω απ’ όλα, μείνετε ψύχραιμοι και απολαύστε το καλοκαίρι!