Το 2023 η Ευρώπη «Ξαναγράφει» τους Κανόνες στο Διαδίκτυο

Με την ψήφιση μίας νέας νομοθεσίας για τις ψηφιακές αγορές, η Ευρωπαϊκή Ένωση «ξαναγράφει» τους κανόνες του Διαδικτύου χαλιναγωγώντας ορισμένες από τις καταχρηστικές πρακτικές των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, των επονομαζόμενων «ψηφιακών πυλωρών».

Εάν χρησιμοποιείτε iPhone ή iPad, ασφαλώς γνωρίζετε πως για να κατεβάσετε μία εφαρμογή ο μόνος δρόμος είναι το App Store της Apple. Όπως άλλωστε είναι γνωστό, η εν λόγω εταιρεία δεν επιτρέπει την εγκατάσταση εφαρμογών «τρίτων» στις φορητές συσκευές της. Ωστόσο, η συνθήκη αυτή αναμένεται να αλλάξει άμεσα, τουλάχιστον για τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πώς θα γίνει αυτό εφικτό; Χάρη στην Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές (Digital Markets Act – DMA), τη νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία στοχεύει να θέσει τέλος στις αθέμιτες πρακτικές από εταιρείες που ενεργούν ως «ψηφιακοί πυλωροί» ή «gatekeepers». Η εν λόγω νομοθεσία, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1^η Νοεμβρίου και θα εφαρμοστεί από τον προσεχή Μάιο, αποσκοπεί στο να βοηθήσει τις νεοφυείς επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να είναι πιο ανταγωνιστικές απέναντι στους τεχνολογικούς κολοσσούς, παρέχοντας παράλληλα στους ευρωπαίους καταναλωτές περισσότερες επιλογές.

Ποιοι είναι οι «ψηφιακοί πυλωροί»;

Ως «ψηφιακοί πυλωροί» ή «gatekeepers» αναγνωρίζονται οι εταιρείες που διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ψηφιακή αγορά λόγω του μεγέθους τους και της σημασίας τους. Βασικά πρόκειται για εκείνες τις διαδικτυακές πλατφόρμες που προσφέρουν υπηρεσίες μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων και έχουν γίνει πλέον απαραίτητες για χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατομμύρια χρήστες.

Προς το παρόν, δεν έχουν κατονομαστεί οι gatekeepers. Ωστόσο, η σχετική νομοθεσία έχει ορίσει συγκεκριμένα κριτήρια που αφορούν στον αριθμό των χρηστών, το οικονομικό μέγεθος, το πού δραστηριοποιούνται κ.ά.

Ποια λοιπόν θα είναι η πρώτη γενιά των gatekeepers; Στη λίστα αναμένεται να περιλαμβάνονται ονόματα όπως Apple, Meta, Amazon, Google, Microsoft, eBay και Spotify. Δηλαδή όλες εκείνες οι επιχειρήσεις και οι πλατφόρμες που ήδη ενεργούν ως ιδιωτικοί φορείς διαμόρφωσης κανόνων ελέγχου και διακίνησης πληροφοριών μεταξύ επιχειρήσεων και τελικών χρηστών.

Γιατί χρειαζόμαστε «ρυθμιστικές» πράξεις στο διαδίκτυο;

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της ΕΕ, η Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές θεσπίζει νέους κανόνες για ένα δίκαιο και θεμιτά ανταγωνιστικό διαδίκτυο. Με ισότιμους όρους ανταγωνισμού, σαφή δικαιώματα και κανόνες ώστε να διασφαλίζεται ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν θα μπορούν να κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους.

Ειδικότερα, η Πράξη καθορίζει μια λίστα με κανόνες που θα πρέπει να εφαρμόσουν οι εταιρείες που προσδιορίζονται ως digital gatekeepers. Παραδείγματος χάρη, θα απαγορεύεται να ταξινομούν τα δικά τους προϊόντα ή υπηρεσίες με πιο ευνοϊκό τρόπο σε σύγκριση με εκείνα τρίτων, όπως είχε κατηγορηθεί η Google σε σχέση με το Google Shopping.

Ένα άλλο παράδειγμα ρύθμισης αθέμιτου ανταγωνισμού συνίσταται στο γεγονός ότι πλέον δεν θα επιτρέπεται η επιβολή προεγκατεστημένου λογισμικού σε υπολογιστές ή τηλέφωνα, όπως προγράμματα περιήγησης ή εφαρμογές μουσικής. Οι gatekeepers θα πρέπει να επιτρέπουν στους χρήστες να εγκαθιστούν το app store, τον browser ή τον φωνητικό βοηθό της επιλογής τους.

Όπως υποστηρίζει η επικεφαλής της ευρωπαϊκής αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η οποία ήταν και η αρχική εισηγήτρια της Πράξης για τις Ψηφιακές Αγορές, οι αυστηρότεροι κανόνες για τους τεχνολογικούς γίγαντες είναι μονόδρομος: Όχι μόνο για να προστατέψουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από αθέμιτες πρακτικές, αλλά και προκειμένου να επιτρέψουν στην κοινωνία να απολαύσει τα πλήρη οφέλη της τεχνολογίας.

Δύσκολοι καιροί για gatekeepers

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι από τη στιγμή που τέθηκε σε ισχύ η Πράξη για τις Ψηφιακές Αγορές, το διαδίκτυο άλλαξε για πάντα. Ειδικά για τους τεχνολογικούς κολοσσούς που αποτελούν gatekeepers βάσει των κριτηρίων της ΕΕ. Η εν λόγω νομοθεσία θα πιέσει την Google, τη Meta και τους άλλους «παίκτες», να «ανοίξουν» τις πλατφόρμες τους και να τις κάνουν πιο διαλειτουργικές, ξεκινώντας άμεσα από το 2023.

Σύμφωνα με το Bloomberg, ήδη οι ομάδες προγραμματισμού και υπηρεσιών του λογισμικού της Apple, μετασχηματίζουν την πλατφόρμα τους, προκειμένου να επιτρέπει την ύπαρξη εναλλακτικών app stores. Ως αποτέλεσμα, οι χρήστες των προϊόντων τους θα μπορούν να κατεβάζουν στο iPhone ή στο iPad τους εφαρμογές, εκτός του ελέγχου –και της προμήθειας– της Apple.

Πρόκειται για μία τεράστια αλλαγή στις πολιτικές της Apple, καθώς η εταιρεία ετοιμάζεται να ευθυγραμμιστεί με την πρόσφατη νομοθέτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, αν και η Πράξη έχει ήδη τεθεί σε ισχύ, οι τεχνολογικές πλατφόρμες δεν χρειάζεται να συμμορφωθούν αμέσως. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αποφασίσει ποιες εταιρείες εμπίπτουν στην κατηγορία των gatekeepers έως τα μέσα του 2023. Στη συνέχεια, οι εν λόγω εταιρείες θα λάβουν προθεσμία έξι μηνών προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.