Τεχνητό κρέας: Το μεγάλο βήμα της βιομηχανίας τροφίμων

Το μεγάλο βήμα της βιομηχανίας τροφίμων για την παρασκευή κρέατος από φυτά ή κύτταρα ζώων.

«Σε 30 χρόνια δεν θα χρειάζεται να σκοτώνουμε ζώα για να τραφούμε», δήλωσε πριν μερικούς μήνες ο Sir Richard Branson ανακοινώνοντας την επενδυτική του συμμετοχή στη Memphis Meats, μία startup παραγωγής συνθετικού κρέατος σε εργαστήριο. Στόχος της είναι να αμβλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις της σύγχρονης κτηνοτροφίας στον πλανήτη και στους κατοίκους του.

Η παραγωγή κρέατος θεωρείται πλέον μη βιώσιμη για τον πλανήτη: για κάθε κιλό βοδινού κρέατος που φτάνει στο τραπέζι μας απαιτούνται περίπου 40 κιλά ζωοτροφών και τουλάχιστον 1.600 κιλά νερού, ενώ συνολικά η κτηνοτροφία θεωρείται υπεύθυνη για τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων και περίπου το 15% των συνολικών εκπομπών αερίων.

Στο ίδιο σχήμα συμμετέχει και ο Bill Gates, ο οποίος έχει προ πολλού εκφράσει την ανησυχία του για την επάρκεια των τροφίμων σε έναν πλανήτη που ήδη μαστίζεται από υπερπληθυσμό και αντιμετωπίζει πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Εκτιμάται άλλωστε ότι η παγκόσμια ζήτηση κρέατος θα συνεχίσει να αυξάνεται εκθετικά: έως το 2050 θα είναι τουλάχιστον κατά 70% υψηλότερη από τα σημερινά επίπεδα.

«Δεν υπάρχει τρόπος να παραχθεί αρκετό κρέας για 9 δισεκατομμύρια ανθρώπους, αλλά δεν μπορούμε να ζητήσουμε από όλους να γίνουν χορτοφάγοι» σημειώνει στο blog του ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Microsoft. «Μου αρέσουν τα λαχανικά, αλλά δεν είμαι διατεθειμένος να εγκαταλείψω τα μπέργκερ», συμπληρώνει. Αναζητώντας κι αυτός τη μέση οδό, αποφάσισε να υποστηρίξει startups και ΜΚΟ που υποστηρίζουν την ιδέα της παραγωγή κρέατος χωρίς να εξαντλούνται οι πόροι του πλανήτη και βέβαια χωρίς να θανατώνονται εκατομμύρια ζώα.

Κρέας από κύτταρα ή φυτά με κανονική γεύση

Την τελευταία δεκαετία έχουν εμφανιστεί πολλά ανάλογα εγχειρήματα. Οι διάφορες εναλλακτικές του βόειου, χοιρινού ή κρέατος πουλερικών που κατασκευάζονται στο εργαστήριο έχουν εντυπωσιάσει (γευστικά, τουλάχιστον) ακόμη και φανατικούς κρεατοφάγους. Προσοχή, δεν αναφερόμαστε στα αναρίθμητα υποκατάστατα κρέατος και πρωτεϊνών, αλλά σε προϊόντα που θυμίζουν οπτικά και γευστικά το πραγματικό κρέας.

Οι τεχνικές παραγωγής του είναι ιδιαίτερα σύνθετες και ποικίλες. Στη Memphis Meat για παράδειγμα χρησιμοποιούν τα κύτταρα των ζώων για να αντλήσουν τα δομικά στοιχεία του παραγόμενου κρέατος. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους εμπνευστές του, είναι πιο υγιεινό, σαφώς πιο θρεπτικό και ιδιαίτερα γευστικό. Παράλληλα, η περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι μηδαμινή, με ελάχιστη χρήση υδάτινων πόρων, μειωμένα απορρίμματα και σαφώς λιγότερες εκπομπές αερίων.

Αντίστοιχη είναι η προσέγγιση της MosaMeat που υποστηρίζεται οικονομικά από τον Sergey Brin της Google. Με τη σειρά της χρησιμοποιεί βλαστοκύτταρα από τους μυς των βοοειδών για την παραγωγή «αγνού και θρεπτικού» κρέατος χωρίς περιττά λίπη και άλλα βλαβερά συστατικά. Λόγω της προηγμένης τεχνικής ανάμιξής του με νερό και θρεπτικά στοιχεία, ένα μόλις σετ κυττάρων αρκεί για περίπου 80.000 μπιφτέκια.

Από την άλλη, εταιρείες όπως η Beyond Meat εστιάζουν στην παραγωγή κρέατος και συναφών προϊόντων (burgers, λουκάνικα, αλλαντικά κ.ά.) από πρωτεϊνούχα σκευάσματα που προέρχονται αποκλειστικά από φυτά. Και αυτοί επιμένουν ότι το αποτέλεσμα θυμίζει πραγματικό κρέας, αλλά θα μας επιτρέψουν να διατηρούμε τις αμφιβολίες μας.

Στην Impossible Foods πηγαίνουν την ιδέα αρκετά βήματα πιο κάτω, αξιοποιώντας φυτικά υλικά με καινοτόμο τρόπο: πρωτεΐνη από σιτάρι και πατάτα, λίπος από σόγια και λάδι καρύδας και ένα «μυστικό» συστατικό που απογειώνει τη γεύση. Όχι και τόσο μυστικό, αφού ο ιδρυτής της εταιρείας το αποκαλύπτει στο ακόλουθο βίντεο:

Τα μειονεκτήματα του τεχνητού κρέατος

Το βασικό μειονέκτημα του «καθαρού» αλλά και του πλήρως φυτικού κρέατος είναι ότι οι περισσότεροι θα είναι διστακτικοί να το δοκιμάσουν. Αν και όσοι το έχουν γευτεί διαβεβαιώνουν ότι δυσκολεύονται να το διαχωρίσουν, η αίσθηση ότι πρόκειται για ένα εργαστηριακό προϊόν ενδέχεται να λειτουργήσει αρνητικά. Επίσης, αρκετοί επισημαίνουν το γεγονός ότι δεν διαθέτει βασικά συστατικά του κρέατος όπως το λίπος και οι ιστοί.

Ακόμη όμως κι αν ξεπεραστούν οι αναστολές των καταναλωτών, το κόστος παρασκευής του παραμένει υψηλό. Αν δεν υιοθετηθεί σε ευρεία κλίμακα, θα αργήσει να γίνει προσιτό στο ευρύ καταναλωτικό κοινό. Εξάλλου, μια παράπλευρη συνέπεια  της μαζικής εξάπλωσής του θα είναι η απώλεια θέσεων εργασίας στον κτηνοτροφικό και εμπορικό κλάδο, αλλά και σε πολυάριθμους συνεργαζόμενους τομείς της οικονομίας.