Η «καλλιέργεια» του διαστήματος στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Μία πετυχημένη γεωργική καλλιέργεια –όχι στη Γη, αλλά στο διάστημα– αποτελεί σημαντική πρόκληση για τους επιστήμονες: Η υπέρβασή της είναι απαραίτητη για τις επικείμενες ανθρώπινες αποστολές μεγάλης διάρκειας στη Σελήνη και τον Άρη.

Ρίζες και άνθη που δεν επιβαρύνονται από τους περιορισμούς της βαρύτητας, φύλλα που δεν έχουν ταλαιπωρηθεί ποτέ από έντομα ή τον δυνατό άνεμο, μίσχοι που δεν στρέφονται προς το φως του ήλιου στον ουρανό: Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά των φυτών που καλλιεργούνται εδώ και κάποια χρόνια στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ).

Δοκιμάζοντας τις δυνατότητες καλλιέργειας στο διάστημα, οι επιστήμονες, αφενός μελετούν τις συνισταμένες ανάπτυξης βρώσιμων φυτών σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Αφετέρου, προσθέτουν άρωμα, γεύση και φρέσκιες βιταμίνες στην καθημερινότητα των αστροναυτών.

Ένας διαστημικός κήπος σε μέγεθος βαλίτσας

Προκειμένου να καλύψουν τις διατροφικές τους ανάγκες, οι «ένοικοι» του ΔΔΣ, λαμβάνουν τακτικές αποστολές καταψυγμένων και προσυσκευασμένων γευμάτων από τη Γη. Ωστόσο, ο σχεδιασμός της NASA, καθώς και άλλων διαστημικών υπηρεσιών ανά την υφήλιο, περιλαμβάνει την αποστολή ανθρώπων στη Σελήνη και τον Άρη, μέσα στην επόμενη δεκαετία. Τα πληρώματα αυτά, θα χρειαστεί να ταξιδέψουν και να παραμείνουν για μήνες ή χρόνια στο διάστημα, χωρίς τη δυνατότητα περαιτέρω αποστολών ανεφοδιασμού.

Έτσι, οι επιστήμονες δημιούργησαν το Veggie, ένα σύστημα παραγωγής λαχανικών, το οποίο αποτελεί τμήμα του ΔΔΣ και βοηθάει τη NASA να μελετήσει την ανάπτυξη των φυτών στη μικροβαρύτητα, προσθέτοντας παράλληλα φρέσκα υλικά στη διατροφή των αστροναυτών.

Το Veggie είναι έναν διαστημικός κήπος σε μέγεθος χειραποσκευής: Συνήθως φιλοξενεί έξι φυτά, τα οποία αναπτύσσονται σε ένα δοχείο που μοιάζει με μαξιλάρι και είναι γεμισμένο με πηλό και λίπασμα. Μέσα από το μαξιλάρι αυτό, γίνεται η διανομή του νερού, των θρεπτικών συστατικών και του αέρα στις ρίζες του φυτού. Διαφορετικά, οι ρίζες θα «πνίγονταν» λόγω του τρόπου με τον οποίο τα υγρά τείνουν να σχηματίζουν φυσαλίδες στο διάστημα.

Χιούστον (δεν έχουμε πρόβλημα), έχουμε φυτά

Όπως προέκυψε από τα πειράματα στον ΔΔΣ, ελλείψει βαρύτητας, τα φυτά χρησιμοποιούν άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως το φως, προκειμένου να αναπτυχθούν. Στο πλαίσιο αυτό, μια δέσμη LED, ειδικά τοποθετημένη στο Veggie, παράγει ένα φάσμα φωτός κατάλληλο για την ανάπτυξη τους.

Μέχρι σήμερα, οι αστροναύτες έχουν καλλιεργήσει με επιτυχία μια ποικιλία φυτών, όπως τρεις τύπους μαρουλιού, κινέζικο και κόκκινο λάχανο, χόρτα μουστάρδας mizuna, άνθη ζίνιας και πιπεριές.

Μετά τη συγκομιδή τους, άλλα φυτά καταναλώνονται από τα μέλη του πληρώματος και άλλα επιστρέφουν στη Γη για περαιτέρω ανάλυση. Οι αρχικές ανησυχίες των επιστημόνων για επιβλαβή «διαστημικά» μικρόβια δεν έχουν μέχρι στιγμής επιβεβαιωθεί. Τα φυτά όχι μόνο είναι ασφαλή για βρώση, αλλά και οι αστροναύτες τα βρίσκουν μάλλον νόστιμα.

Τι περιλαμβάνουν τα επόμενα σχέδια των «διατροφολόγων» του διαστήματος; Την καλλιέργεια ντομάτας και τροφίμων πλούσιων σε αντιοξειδωτικά όπως μούρα και φασόλια. Όχι μόνο θα νοστιμίσουν τα γεύματα των αστροναυτών αλλά και θα τους θωρακίσουν εν μέρει από την διαστημική ακτινοβολία.