Αλτσχάιμερ: H AI «διαβάζει» στα χείλη μας τα πρώιμα συμπτώματα

Σύμφωνα με νέα ερευνητικά δεδομένα οι αλλαγές στην ομιλία ενός ατόμου ενδέχεται να υποδηλώνουν πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ. Παρότι δεν είναι πάντα ορατές από τους συγγενείς ή τους γιατρούς, η ΑΙ μπορεί να τις ανιχνεύσει χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα νοητικής παρακμής που επιφέρει η νόσος.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό, τα συμπτώματα είτε υποδιαγιγνώσκονται, είτε εντοπίζονται όταν είναι πια πολύ αργά για τη βέλτιστη δυνατή παρέμβαση. Στο πλαίσιο αυτό, μια νεοφυής επιχείρηση που δραστηριοποιείται σε εφαρμογές των νευροεπιστημών, της γλωσσολογίας και των μαθηματικών, αποφάσισε να αναλάβει δράση.

Με βάση την υπόθεση ότι τα πρώιμα σημάδια ορισμένων παθήσεων μπορούν να γίνουν διακριτά στη φωνή ενός ατόμου, επιστράτευσε την Τεχνητή Νοημοσύνη προκειμένου να αξιολογήσει το γλωσσικό περιεχόμενο, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο κάποιος ή κάποια μιλάει, ώστε να εντοπίσει αλλαγές που ενδέχεται να υποδηλώνουν υποκείμενο πρόβλημα.

Η επιδημία του 21^ου αιώνα

Η Εταιρεία Αλτσχάιμερ Αθηνών αντιμετωπίζει τη νόσο ως την επιδημία του 21^ου αιώνα. Και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο: Στις αναπτυγμένες χώρες, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης έφερε στο προσκήνιο την άνοια –με πιο συχνή μορφή τη νόσο Αλτσχάιμερ– ως ένα μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα.

Παγκοσμίως, πάνω από 55 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με άνοια, αριθμός ο οποίος αυξάνεται κατά σχεδόν 10 εκατομμύρια κάθε χρόνο. Στη χώρα μας, η νόσος πλήττει πάνω από 160.000 άτομα, ενώ 280.000 βρίσκονται στον προθάλαμό της, παρουσιάζοντας ήπια νοητική διαταραχή.

Συνολικά, ο πληθυσμός των ανθρώπων που ζουν με νοητικά προβλήματα πλησιάζει το μισό εκατομμύριο –αν συνυπολογίσουμε δε ότι για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών-μελών της οικογένειας, η πάθηση αφορά άμεσα 1 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες.

Στο πλαίσιο αυτό, η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας είναι ζωτικής σημασίας: Αφενός, προκειμένου ο ασθενής να λάβει την πλέον αποτελεσματική θεραπεία που θα καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου. Αφετέρου, ώστε το οικογενειακό του περιβάλλον να έχει το απαραίτητο χρονικό περιθώριο ενημέρωσης, αποδοχής της κατάστασης, διατήρησης της ποιότητας ζωής και προγραμματισμού για το μέλλον.

Μέχρι πρόσφατα, η ανίχνευση των πρώιμων συμπτωμάτων της νόσου Αλτσχάιμερ δεν ήταν εύκολη. Ωστόσο, νέες έρευνες δείχνουν ότι οι αλλαγές στο περιεχόμενο και τον τρόπο ομιλίας ενός ατόμου, μπορεί να παρέχουν πρώιμες ενδείξεις της νόσου.

Η ομιλία που προδίδει

Η νόσος Αλτσχάιμερ επιφέρει αλλαγές στον εγκέφαλο οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο μιλάει. Ως αποτέλεσμα συγκριτικής μελέτης του 2015, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι αλλαγές στην ομιλία, σε σχέση με το λεξιλόγιο, τη γραμματική και το συντακτικό, ενδέχεται να υποδηλώνουν πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ και να εμφανιστούν χρόνια πριν γίνουν εμφανή άλλα συμπτώματα, όπως η απώλεια μνήμης.

Παραδείγματος χάρη η δυσκολία εύρεσης της σωστής λέξης ή έκφρασης με σαφήνεια, η χρήση μικρότερων προτάσεων ή απλούστερων λέξεων από ό,τι στο παρελθόν, ακόμα και η δυσκολία παρακολούθησης μιας συζήτησης, μπορεί να υποδηλώνουν ότι το άτομο αυτό ενδέχεται να εκδηλώσει Αλτσχάιμερ.

Παράλληλα, όπως προέκυψε από μελέτη με πάνω από 200 συμμετέχοντες, στα πολύ πρώιμα στάδια της νόσου μπορεί να εμφανιστούν λεπτές γλωσσικές και ηχητικές διαφοροποιήσεις, οι οποίες δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμες από τα μέλη της οικογένειας ή τον προσωπικό γιατρό του εν δυνάμει ασθενή. Ωστόσο, μία εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να εντοπίσει τις εν λόγω διαφοροποιήσεις και να βοηθήσει τους γιατρούς να ανιχνεύσουν τη νόσο Αλτσχάιμερ χρόνια πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα της νοητικής παρακμής.

Το «σύστημα συναγερμού» που προειδοποιεί για Αλτσχάιμερ

Παραλαμβάνοντας τη σκυτάλη των ερευνητών, η Accexible μία νεοφυής επιχείρηση από την Ευρώπη, επιστράτευσε την τεχνητή νοημοσύνη και ανέπτυξε ένα εργαλείο που ανιχνεύει τη νόσο Αλτσχάιμερ μέσω της ανάλυσης ομιλίας.

Το ΑΙ μοντέλο της Accexible, το οποίο είναι προσβάσιμο μέσω υπολογιστή, εφαρμογής ή τηλεφωνικής κλήσης λειτουργεί σύμφωνα με την εταιρεία ως «σύστημα συναγερμού»: «Όταν κάτι πάει στραβά στον εγκέφαλο, είναι πιθανό να εμφανιστεί και στη φωνή» υποστηρίζει η συνιδρύτρια της Accexible, Carla Zaldua Aguirre. Το εν λόγω εργαλείο αξιολογεί το γλωσσικό περιεχόμενο της ομιλίας κάποιου, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μιλάει, προκειμένου να εντοπίζει αλλαγές που μπορεί να υποδηλώνουν κάποιο υποκείμενο πρόβλημα.

Η ΑΙ της Accexible υπόσχεται ακρίβεια πρόγνωσης κατά 90 τοις εκατό και αποτελέσματα σε λίγα μόλις λεπτά, και ήδη χρησιμοποιείται από 10.000 ασθενείς και γιατρούς σε πέντε χώρες. Στόχος της εταιρείας είναι να ενημερώσει και να πείσει περισσότερους οικογενειακούς γιατρούς να χρησιμοποιούν την εφαρμογή ως διαγνωστικό τεστ, ενώ οι νευρολόγοι θα μπορούσαν να την επιστρατεύουν για την παρακολούθηση της προόδου των ασθενών τους με την πάροδο του χρόνου.

Αν και θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ δεν έχει ακόμη βρεθεί, το «σύστημα συναγερμού» της Accexible είναι ήδη πολλά υποσχόμενο: Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η έγκαιρη διάγνωση και η λήψη της κατάλληλης θεραπείας μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής τόσο του ασθενή όσο και των φροντιστών του και ενδεχομένως να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου.