Τι Περιμένουμε από την Επιστημονική Έρευνα το 2023

Ποιες είναι οι προβλέψεις, οι προσδοκίες αλλά και οι επιφυλάξεις της επιστημονικής και της ερευνητικής κοινότητας σχετικά με την υγεία, την τεχνολογία και το περιβάλλον το 2023;

Οι τομείς της υγείας, της τεχνολογίας και του περιβάλλοντος, βρίσκονται κάθε νέα χρονιά στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος της επιστημονικής έρευνας. Άλλωστε, πρόκειται για τα πεδία εκείνα, τα οποία εκτός από την επιστημονική κοινότητα, απασχολούν στον μέγιστο βαθμό, κυβερνήσεις, οργανισμούς και κάθε ενεργό πολίτη.

Εντούτοις, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του Elsevier, ενός από τους εγκυρότερους επιστημονικούς εκδοτικούς οίκους στον κόσμο, το ίδιο το ερευνητικό οικοσύστημα έχει σήμερα υποστεί ραγδαίες και βαθιές αλλαγές. Παράγοντες όπως η πρόοδος της τεχνολογίας, οι ευκαιρίες αλλά και οι προκλήσεις χρηματοδότησης, η πολιτική αβεβαιότητα, η συμπερίληψη και η αναγνώριση της συμβολής των γυναικών, τροφοδότησαν σε μεγάλο βαθμό τον μετασχηματισμό της επιστημονικής έρευνας. Ταυτόχρονα, η πανδημία COVID-19 επιτάχυνε σε πρωτόγνωρο βαθμό τις εξελίξεις.

Στο πλαίσιο αυτό, η νέα χρονιά αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία προκειμένου να κοιτάξουμε μπροστά ανακαλύπτοντας τις προσδοκίες αλλά και τις επιφυλάξεις της ίδιας της επιστημονικής κοινότητας για το 2023.

Υγεία

Παρόλο που το ενδιαφέρον και η επαγρύπνηση του κοινού για την πανδημία έχουν καμφθεί, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να χάνουν τη ζωή τους ή να υποφέρουν από τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της νόσου COVID-19. Εντούτοις, αν και τα κονδύλια για τη σχετική έρευνα μειώνονται, οι επιστήμονες διεκδικούν πλέον χρηματοδότηση για την περαιτέρω διερεύνηση του μακροχρόνιου COVID, αλλά και της αξιοποίησης της τεχνολογίας mRNA για περισσότερα εμβόλια και θεραπείες.

Ήδη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι ενέκρινε το πρόγραμμα Horizon Europe 2023-2024, στο πλαίσιο του οποίου περισσότερα από 300 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για την έρευνα, αλλά και την ενίσχυση της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης υγειονομικής ανάγκης. Άλλωστε, οι επιδημίες ή εξάρσεις άλλων μολυσματικών ιών όπως η ευλογιά των πιθήκων, συνηγορούν ως προς την ανάγκη μας για αυξημένη επαγρύπνηση και βελτιστοποιημένη ετοιμότητα.

Τεχνολογία

Ενώ οι εξελίξεις στο χώρο της τεχνολογίας –ειδικότερα στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και του αποκεντρωμένου διαδικτύου– αναμένεται να είναι σημαντικές και κατά τη διάρκεια του 2023, για τους «ενημερωμένους» του κλάδου το ενδιαφέρον εντοπίζεται αλλού.

Ειδικότερα, οι τεχνολογικοί συντάκτες επιστημονικών μέσων ευρείας κυκλοφορίας όπως το Scientific American και το Wired κάνουν λόγο για μία «πανδημία παραπληροφόρησης» (infodemic). Όπως εκτιμούν, η αλλαγή της διοίκησης και του τρόπου διακυβέρνησης του Twitter, σε συνδυασμό με τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην ταχύτατη διάδοση παραπληροφόρησης κάθε είδους, δημιουργεί νέες προκλήσεις. Με συνέπεια το 2023 να καταστεί ακόμη πιο δύσκολη η διάκριση και η διακρίβωση των πληροφοριών που προσλαμβάνουν οι χρήστες.

Παράλληλα, εκτιμάται ότι οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί, θα εστιάσουν περισσότερο σε ζητήματα ιδιωτικότητας και αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, καθώς και στις συνέπειες για την υγεία από τη συνεχή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ενδεχόμενες παρεμβάσεις θα επιβαρύνουν τον τεχνολογικό τομέα, και ενδέχεται να οδηγήσουν σε απολύσεις, ειδικά σε εταιρείες που ευδοκίμησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως η Meta. Εάν το φαινόμενο γενικευτεί παγκοσμίως, δεν είναι διόλου απίθανο να εισέλθει ο κλάδος της τεχνολογίας σε μια κατάσταση ύφεσης.

Περιβάλλον

Παρά τις δεσμεύσεις για μείωσή τους, η διεθνής κοινότητα εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εδώ και περίπου ένα χρόνο είναι αντιμέτωπη με τις ελλείψεις και τα υψηλά κόστη που δημιουργήθηκαν με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ενεργειακή ανεξαρτησία είναι θέμα επιβίωσης.

Στο πλαίσιο αυτό, 5,67 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή πάνω από το 40% του προγράμματος Horizon Europe 2023-2024, θα διατεθούν για την επίτευξη βασικών στόχων δράσης για το κλίμα. Με έμφαση στην εξεύρεση καινοτόμων λύσεων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η σχετική χρηματοδότηση θα βοηθήσει την έρευνα για την εξοικονόμηση ενέργειας και την ταχύτερη ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στα σπίτια, τη βιομηχανία και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.